Günümüzde COVİD-19 pandemisi nedeniyle çocuklarımızın uzun süre hareketsiz kalması, çocuklarımızı hem fiziksel hem de psikolojik olarak etkilemektedir. Özellikle büyük şehirlerde spor kulübü olanakları oldukça fazladır. Ailelerimiz çocuklarını çeşitli spor branşlarına yönlendirme konusunda daha şanslı olup spor öncesi değerlendirmede biz çocuk kardiyoloji hekimlerine rahatlıkla başvurabilmektedir.
Sporcu kalbinde sporun türüne göre fizyolojik olarak kalpte birçok değişiklik meydana gelmektedir. Bunlar hem yapısal olup kalp ultrasonunda (ekokardiyografi) bazı bulgularla karşımıza çıkmakta hem de elektriksel olarak elektrokardiyografi’ye (EKG) yansımaktadır.
Antremanın yoğunluğuna, süre ve sıklığına bağlı olarak kalbin sol ventrikülünde (karıncığında) basınç ve hacim yükünde artış, sol ventrikül duvar kalınlığında artış (hipertrofi kızlarda 11-13 mm, erkeklerde 13-15 mm), kas kütlesinde ve odacık boyutunda artış olmakta buna bağlı kalbin iş yükü ve maksimum atım hacmi artmaktadır. Elektrokardiyografide yani EKG’de vagal tonus artışına bağlı sinüzal bradikardi, atriyal veya ventriküler ekstra atım, sinüsal (solunumsal) aritmi, gezici supraventriküler pacemaker, 1.derece kalp bloğu, 2.derece kalp bloğu, T dalga değişiklikleri, QRS voltajında artış, inkomplet sağ dal bloğu görülebilmektedir.
Hangi Çocuklara Spor Öncesi Ayrıntılı Kalp Değerlendirmesi Yapılmalı?
Amerikan Kalp Cemiyeti (American Heart Association) ve American College of Cardiology (ACC) sporun statik ve dinamik içeriğine göre spor türlerini sınıflandırmış ve spora katılım öncesinde kardiyovasküler tarama için 14 maddelik bir kılavuz yayınlamıştır.
Sporcunun özgeçmişinde;
1. Göğüs ağrısı, egzersizle göğüste sıkışma ve rahatsızlık hissi
2. Açıklanamayan senkop (bayılma) veya bayılayazma
3. Egzersizle birlikte nefes darlığı, sık nefes alıp verme, halsizlik veya çarpıntı
4. Kalpte üfürüm ve ek seslerin duyulması
5. Kan basıncı yüksekliği saptanması, hipertansiyon varlığı
6. Daha öncesinde spora katılıma engelin olması
7. Hekim tarafından kardiyak testlerde saptanan anormallik
Aile öyküsünde, soygeçmişinde;
8. Ailede birinci derece akrabalarında bir veya daha fazla bireyde 50 yaşından önce açıklanamayan ani ölüm öyküsü olması
9. Yakın akrabalarda 50 yaşın altında kalp hastalığı öyküsü olması
10. Aile bireylerinde hipertrofik kardiyomiyopati veya dilate kardiyomyopati, uzun QT sendromu, Brugada sendromu diğer iyon kanalopatiler, ablasyon öyküsü, pacamaker veya ICD implantasyon öyküsü, Marfan sendromu veya klinik olarak anlamlı olabilecek aritmi öyküsü olması
Fizik muayenesinde;
11. Kalpte üfürüm ve/veya ek seslerin saptanması
12. Femoral nabızlarda anormallik (aort koarktasyonu için)
13. Marfan sendromuna ait fiziksel işaretler
14. Oturur pozisyonda kan basıncı ölçüm anormalliği
Çocuklarda Spor Öncesi Kalp Değerlendirmesi İçin Hangi Tetkikler Yapılmalı?
Bu 14 maddelik öykü ve muayene bulgularına göre her sporcuya detaylı kalp değerlendirmesi yapılmalıdır. Öncelikle dikkatli ve detaylı bir fizik muayenenin ardından EKG ve EKO’nun yanında gerek görülürse eforlu EKG, bazı özel hasta grupları için Holter EKG, Tansiyon Holter, genetik aritmi testleri, solunum fonksiyon testleri (SFT), akciğer grafisi ve bazı biyokimyasal ve genetik kan tetkikleri planlanmalıdır.
Son yıllarda sporcularda, özellikle yarışmalı spor yapanlarda ani kardiyak ölüm bildiriminde artış mevcuttur. Spor sırasında görülebilecek ani ölümlerin önüne geçebilmek için kalp hastalıkları açısından tüm taramalar yapılarak bu risk en aza indirilmelidir. Spor yapılan alanlarda ve özellikle okullarda defibrilatör bulundurulmalı ve bunun temel eğitimi verilerek ani kalp durmalarında hayat kurtarmak mümkün olabilmektedir.
Çocuklarımızın sağlıklı bir şekilde spor yapabilmeleri, sağlıklı spor gelecekleri olması ve gönül rahatlığı ile spora devam edebilmeleri için lütfen gerekli düzenli kalp kontrollerini yaptırınız.
